Tekstilde Renk Haslığı Standartları ve Testleri

Tekstilde haslık; bir tekstil ürününün kullanım sırasında maruz kalacağı dış etkenlere karşı renk dayanıklılık seviyesidir. Her koşulda en yüksek renk dayanıklılık değerine sahip ürünler “haslığı yüksek” olarak nitelenir.

Kumaşta haslık değeri, ıslak ve kuru olmak üzere 2 ayrı durumla ölçülür. Tekstilde renk haslığı standartları genel olarak şu testlerle ölçülür; yıkama haslığı, sürtünme haslığı, ışık haslığı, ter haslığı, ütü haslığı vb.

Bunlara ek olarak uygulanan diğer haslık testleri ise şöyledir; su haslığı, kaynatma haslığı, kuru temizleme haslığı, yanmış gazlara karşı renk haslığı, terli ışık haslığı, klorlu/klorsuz ağartma haslığı, deniz/havuz suyu haslığı, frosting haslığı, fenolik sararma haslığı, boyar madde transferine karşı renk haslığı ve paslanma dayanımı haslığı, ozon haslığı.

Kumaşlarda renk haslığı standartlarını etkileyen başlıca etkenler sıralayacak olursak;

• Boyarmadde özellikleri
• Boyarmadde seçimi
• Boyarmadde molekülleri ile lifler arasındaki bağların sayısı ve çeşidi
• Boyama ve baskı sonrası ütüleme işleminin doğru yapılıp yapılmadığı.

Boyarmaddelerin renk haslıkları, üretim esnasında kontrol edilen haslık ve kullanım haslığı olmak üzere 2 farklı bakış açısıyla incelenir.

Renk Haslığı Standartları ve Kalite Kontrol Test Cihazları

Son yılların yükselen trendi sürdürülebilir tekstilde kalite kontrol, maliyetleri düşürerek kârlılığın ve verimin en yüksek seviyede olmasını sağlar. Kalite kontrol test cihazları kullanarak renk haslığı standartlarını karşılayan ürünler üretmek, uzun vadede hem üreticiyi hem de tüketiciyi memnun eder.

Kumaşların renk haslığı standartlarını karşılayıp karşılamadığı haslık test cihazları ile ölçülür. Uluslararası akreditasyon kuruluşları, haslık testlerine mavi ve gri skala olmak üzere 2 çeşit standart getirmişlerdir. Mavi skala 8 basamaklı derecelendirmeden oluşurken gri skala 5 basamaklıdır.

• Renk Haslığı Testleri: Kumaşta kullanılan boyarmaddenin, kullanım esnasındaki renk dayanıklılığı ölçülür. Amaç, kumaşın zamanla renk atmaması ve solmamasıdır. Renk haslığı tayin metodu olarak solma ve lekeleme değerlendirmesinde gri skala (TS 423-2 EN 20105-A02 / TS 423-3 EN 20105-A03) kullanılır.
• Işık Haslığı Testi: Renkli ya da baskılı kumaşların güneş ışığına karşı rengini koruma dayanıklılığı ölçülür. Gün ışığında yapılması çok uzun sürdüğünden soldurma etkisi veren xenon veya benzeri kaynaklı yapay ışığa sahip test cihazları kullanılır. Su ve hava soğutmalı cihazlarla standart ışık haslığı testleri uygulanır. Ardından renk farklılıklarını ölçümlemek için test değerlendirme kabinlerinde son kontroller yapılır. Işık haslığı değeri mavi skala ile ölçülür. Değerlendirme sonucunda gri skala ile de karşılaştırma yapılarak ortalama değer alınır. Işık haslığı testinde kullanılan cihazları incelemek için cihaz isimlerine tıklayabilirsiniz: TruFade, SunChex Rh, Solarbox 1500, Solarbox 3000.

• Sürtünme Haslığı Testi: Kumaşın kullanımı esnasında sürtünmelere karşı dayanıklılığı, kuru ve yaş sürtünme testleri ile değerlendirilir. Kumaştan alınan numuneler normal atmosfer koşullarında bekletilerek kondisyonlandıktan sonra, Crockmeter adlı sürtme cihazına yerleştirilerek kuvvet uygulanır. Test sonrası oda sıcaklığında bekletilen numuneler gri skalaya göre değerlendirilir.
• Ütülemeye Karşı Renk Haslığı Testi: Kuru, nemli ve ıslak olmak üzere üç ayrı aşamada Hot Plate (Pres Cihazı) olarak da adlandırılan Thermaplate ile kumaşın ütü haslığı ölçülür. Haslık testinden hemen sonra kumaştaki renk değişimi değerlendirilir.

• Yıkama Haslığı Testi: Boyalı ya da baskılı kumaşların yıkama esnasındaki şartlara karşı gösterdiği dayanıklılık seviyesi ölçülür. Yıkama haslığı testinde standart deterjanlar ve yardımcı kimyasallar ile farklı sıcaklıklarda ölçümlemeler yapılır. Sonuçlar gri skala ve karanlık odada D65 gün ışığı altında ışık kabininde değerlendirilir. Gyrowash gibi test cihazları kullanılır.
• Ter Haslığı Testi: Kumaşın terleme sonucunda boya atma ve sararma mukavemeti Perspirometer cihazı ile ölçülür. (Bknz: Kumaşlarda Renk Atması ve Ter Haslığı Testi)

Aygenteks güvencesiyle kumaş haslık test cihazlarını buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.