Kumaşlarda Renk Atması ve Ter Haslığı Testi

Tekstil ürünleri kullanım esnasındaki yıkama, kurutma, ütüleme ve terleme gibi üretim dışı faktörler karşısında dayanıklı olmalı ve rengini korumalıdır. Renk atması ve solma eşiği düşük olan kumaşlar; üreticiler, markalar, firmalar ve tüketiciler açısından oldukça sıkıntılı bir sorundur. Peki kumaşlarda renk atması ve sararma neden olur? Kumaşların renk dayanıklılığı (mukavemeti) nasıl ölçülür? Hangi kalite kontrol testleri uygulanır?

Kumaşlarda Renk Atması ve Sararma Neden Olur?

Ter; su, tuz (NaCl), ürik asit, şeker, askorbik asit, üre, aminoasitler ve laktik asitten oluşan bir vücut sıvısıdır. Kimyasal yapısında 2-metilfenol (o-kresol) ve 4-metilfenol (p-kresol) gibi koku veren maddeler bulunan ter, vücuttan atıldığı ilk zamanlar asidik yapıdadır. Fakat zamanla oluşan bakteriyel faaliyet sonucunda amonyak miktarı artarak bazik hâle geçer. Kumaşlardaki boyarmaddeler, asidik ve bazik özellik gösteren terden etkilenerek renk atması ya da sararma gibi tepkimeler gösterir. Bu yüzden tere karşı renk haslığı testlerinde kumaş numuneleri asidik veya alkali (bazik) çözeltiler kullanılır.

Özellikle yaz aylarında güneş ışığı ve terleme etkisiyle boyarmaddeler solma etkisi yaparak terleyen bölgelerdeki kumaşlarda renk açılmaları, sararma ve solma gözlemlenir. Uygun boyarmadde kullanımı ile renkli giysilerdeki renk atması engellenebilir.

Ter Haslığı Testi Nedir ve Nasıl Yapılır?

Kumaşların güneş ışığı, terleme, yıkama, sürtme, kurutma ve ütüleme gibi kullanım sırasında maruz kaldığı dış faktörler karşısında gösterdiği dayanıklılık derecesi haslık değeri şeklinde belirtilir.

Renk haslığı, sürtünme haslığı, ışık haslığı, yıkama haslığı gibi testlerle kumaşın haslık derecesi ölçülür. Haslık testlerinden biri de ter haslığıdır. Ter haslığı testi; kalite kontrol laboratuarlarında, kumaşın terleme sonucunda boya atma ve sararma mukavemetini (dayanıklılığını) derecelendirmek için yapılan bir kullanım haslık ölçümüdür.

Kumaşlarda haslık değeri ıslak, kuru ve nemli hâlde verdikleri tepki ile ölçülür. Haslık derecesi, mavi skala ve gri skala standartlarına göre belirlenir. Tere karşı renk haslığı testi, ISO 105 – E04 standartlarına göre gerçekleştirilerek deri dahil tüm tekstil ürünlerinde, terleme sonucu renk değişimi ve diğer tekstil ürünlerini kirletme/lekeleme seviyesi ölçülür. Haslık standartları ise,  haslık test cihazları ile ölçülür. Ter haslığı testi, Perspirometer  cihazı ile yapılır.  Perspirometer; boyalı ya da baskılı kumaşın ter, su ve deniz suyuna karşı renk ve sararma mukavemetini ölçmek için yapılan test uygulamalarında kullanılan ünitelerdir.

Ter haslığı testinde ilk olarak iplik, elyaf, çile, örme veya dokuma gibi ürünler bir refakat kumaşı ile dikilir. Dikilen numuneler, alkali veya asidik çözeltiler hazırlanarak oda sıcaklığında 30 dakika bekletilir. Perspirometer üzerindeki akrilik plaka üzerine numuneler yerleştirilir. Ardından plakaların üzerine standartlara uygun ağırlık konularak cihaz kilitlenir ve ağırlıklar kaldırılır. Perspirometer etüve yerleştirilerek deney numunesi 37±2 C°’de 4 saat bekletilir. Etüvden çıkarılan numune, kurutma rafında belli bir sıcaklıkta kurutulur. Tekrarlanabilen şartlar altında gölge ve renk farklılıklarının incelenmesi için numuneler değerlendirme kabinlerine alınarak D65 gün ışığında incelenir. Test sonucu gri skalaya göre değerlendirilerek kumaşların renk haslık derecesi ölçülür. Değerlendirme aşamasında solma skalası ve lekeleme (akma) skalası olmak üzere 2 ayrı gri skala kullanılır. Son olarak ikinci bir kişi tarafından numuneler değerlendirilerek ortalama değer alınır ve kumaşın renge karşı ter haslığı derecesi ölçülmüş olur.

Aygenteks güvencesiyle kumaş haslık test cihazlarını buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.