Kumaşlarda Çekme Kopma Mukavemeti Testi

Tekstil sektöründe kullanılan materyallerin, kullanım esnasında maruz kaldığı dış etkenlere karşı dayanıklı olması, hem müşteri memnuniyeti hem de firma itibarı açısından önemlidir. Bu yüzden ürünler satışa sunulmadan önce kalite kontrol testleri yapılarak tedbir alınır. Bu testlerden biri de kumaşlarda çekme kopma mukavemeti testidir.

Kumaşlarda Çekme Kopma Mukavemeti Testi Nedir, Nasıl Yapılır?

Geniş bir uygulama alanı olan kumaşlar, çalışma ve kullanım esnasında farklı kuvvet, gerginlik ve etki altında kalır. Bazı durumlarda oluşan küçük delinmeler, az bir kuvvetle dahi büyük bir yırtığa dönüşebilir. Kumaşların üretim sürecinde ve kullanım esnasında maruz kalacağı dış etkilere karşı yapılan kalite kontrol testlerinden biri de çekme kopma mukavemeti testidir.

Kopma mukavemeti; kumaşa uygulanan çekme kuvveti sonucunda gerçekleşen kopma esnasında, numuneye uygulanan en büyük kuvvet değeridir. Çekme kopma mukavemeti testi; dokuma kumaşlara uygulanan ani ve şiddetli çekme kuvveti ile atkı veya çözgü doğrultusunda kuvvet uygulandığında kopma ve yırtılmaya karşı gösterdiği dayanıklılığı ölçme işlemidir.

Kumaşların çekme kopma mukavemeti testi; “Tekstil Kumaşlarının Gerilme Özellikleri” standartına (TS EN ISO 13934-1, TS EN ISO 13934-2, ASTM D5034, ASTM D5035 vb.) uygun olarak titan mukavemet test cihazında yapılır. (Bkz: Titan⁵ Üniversal Mukavemet, Titan¹⁰ Üniversal Mukavemet) Çekme kopma mukavemeti test cihazı ile kumaşlara kopma mukavemeti, yüzde uzaması, elastikiyet, yırtılma mukavemeti ve dikiş açılması gibi deneyler yapılabilir. Aynı zamanda iplik testleri de bu cihazlarda uygulanabilir.

Çekme kopma mukavemeti testinde belli prosedürlere dikkat edilerek test hataları azaltılabilir. Test işleminde ilk olarak, düz bir zemin üzerine serilerek standart atmosfer koşullarında 24 saat boyunca kondüsyonlanan kumaştan, atkı yönünde 5 ve çözgü yönünde 5’er tane olmak üzere iki takım numune hazırlanır. Ardından hazırlanan numuneler kopma mukavemeti test cihazının çalışma prensibine göre ön gerilmeli veya gevşek olarak yerleştirilir. Kaydedilen en büyük kuvvet hatasının ± %1’i geçmemesine dikkat edilir. Çeneler arası mesafe hatası da ± 1 mm’yi geçmemelidir. Veri toplama kartı ya da yazılımı kullanılıyorsa, veri toplama sıklığı saniyede 8 kereden az olmamalıdır. Ön gerilme değeri, kumaş gramajına uygun olarak girilir:

• 200gr/m2 ’den küçük kumaş kütlesi için kuvvet değeri: 2 Newton
• 200-500 gr/m2 arasında kumaş kütlesi için kuvvet değeri: 5 Newton
• 500 gr/m2 ’den büyük kumaş kütlesi için kuvvet değeri: 10 Newton

Ön gerilmeli uzama %2’den fazla olmamalıdır. Kumaşın kuvvet altında boyca uzama oranına bağlı olarak çekme hızı, standart değer olan 100 mm/sn’ye ayarlanarak test başlatılır. Kopma gerçekleştiğindeki en yüksek kuvvet değeri ve bu kuvvet sonucunda meydana gelen uzama miktarı milimetre ve yüzde olarak kaydedilir. (Uzama yüzdesi: Kumaş numunesinin kopana kadar gösterdiği uzamanın yüzdelik değeri) Tüm numuneler bu şekilde test edilerek aritmetik ortalaması Newton cinsinden hesaplanır ve bu değer test değeri olarak belirlenir. Değerlendirme aşamasında Minitab İstatistik Programı kullanılabilir.

Çekme kopma mukavemeti testlerinde grab ve strip olmak üzere 2 farklı yöntemden faydalanılabilir. İngilizler tarafından tercih edilen grab (kavrama) metodunda, kumaş genişliğinden daha dar çeneler kullanılır. Daha çok Orta Avrupa ülkeleri tarafından tercih edilen TS EN ISO 13934/1 sökülmüş strip (şerit) metodunda ise, kumaş şeridinin genişliğinden daha geniş çeneler kullanılarak kopma direnci tespit edilir.

Kumaşın üretiminde kullanılan hammadde (lif) ile ipliklerin özellikleri, örgü şekli ve terbiye işlemleri çekme kopma mukavemetini etkiler. Bu yüzden kumaşların kullanım amacına uygun iplik numarası ile iplik bükümü seçilmeli ve  kumaşın çekme kopma mukavemeti değerine göre optimize edilmelidir. Üretimde tekstüre ipliklerin ve elestan filamentlerin kumaş yapısına eklenmesi de mukavemeti güçlendirir. Kaliteli kumaş üretiminde hammaddeler kadar en yüksek teknolojiye sahip cihazların kullanılması da önemlidir.

Aygenteks güvencesiyle tekstil kalite kontrol test cihazlarını buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.