Sürdürülebilir Tekstilde Kalite Kontrol Neden Önemli?

Giydiklerimizden ev eşyalarımıza kadar birçok farklı alanda ihtiyaçlarımızı karşılayan tekstil sektörü, dünyanın en büyük ve gelişmiş sektörlerinden birini oluşturuyor. Bu yüzden de üretim ve tüketim aşamasında doğal kaynakların kullanımı ve atık yönetimi konusunda büyük endişe uyandırıyor. Hem insanlığın ihtiyaçlarının karşılanmaya devam etmesi hem de dünya kaynaklarının doğru kullanımı açısından son yıllarda sürdürülebilir tekstil kavramı ön plana çıktı. Peki sürdürülebilir tekstil nedir? Tekstilde sürdürülebilirlik nasıl sağlanır? Sürdürülebilir tekstil için kalite kontrol çalışmaları neden önemlidir?

Sürdürülebilirlik Nedir?

Daimi olma yeteneği olarak adlandırılan sürdürülebilirlik; bir sistemin çeşitliliğinin ve üretkenliğinin devamlılığının sağlanması anlamına gelir. Temelinde çevrenin korunması olan sürdürülebilirlik için Michigan Üniversitesi şehir planlama bölümü doçenti Scott Campbell; "Bir sistemin kendini devam ettirmek için uzun vadeli yeniden üretim." tanımını yapıyor. 1712 yılında Alman bilim adamı Hans Carl von Carlowitz tarafından "Sylvicultura Oeconomica" adlı kitabında ilk kez kullanılan kavramın küresel tanımlaması ise, 3 - 14 Haziran 1992 tarihleri arasında Rio De Janerio’da düzenlenen Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı’nda yapılmıştır. 1995 yılında da Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonu (CSD) kurulmuştur. Sosyal, ekonomik ve ekolojik göstergeler olmak üzere 3 kategoriye ayrılan sürdürülebilirlik; bir kurumun, sosyal, ekonomik ve çevresel dinamikleri göz önünde bulundurarak, bu dinamiklerin birbirleriyle etkileşiminde ekonomik kalkınmayı, insan yaşamını ve çevresel dengeyi olumlu yönde etkileyecek adımlar atmasını ve bu doğrultuda ilerlemesini ifade eder. 

Tekstilde Sürdürülebilirlik Ne Anlama Geliyor?

İşgücü ve üretim açısından dünyanın en büyük endüstrilerinden birisi olması ve gezegenimizin kaynaklarının alarm vermesi sebebiyle, tekstil sektöründe sürdürülebilirlik kavramı da giderek önem kazanmaktadır. Tekstilde sürdürülebilirlik söz konusu olduğunda; doğal hammadde kullanımı, pestisit (kimyasal ilaç, böcek zehri) ve kimyasal kullanımının azaltılması, geri dönüşümün üretime dahil edilmesi, uzun ömürlü ürün üretimi ve atıkların azaltılmasına yönelik sistemlerin kurulması hem ekolojik hem de ekonomik açıdan değerlendirilmektedir. Tekstilde sürdürülebilirlik çalışmaları tekstil ekolojisi kavramı çerçevesinde ele alınır. Üretim, insan ve atık ekolojisi olmak üzere 3 grupta ele alınan tekstil ekolojisi kapsamında hammaddenin çevre dostu olması, çevreye zarar vermeyen kimyasalların seçilmesi, insana zarar vermeyen tekstil ürünlerinin üretimi, üretim ve kullanım sonucu ortaya çıkan atıkların geri dönüşüm sürecine dahil edilebilmesi dikkate alınır. GDO kullanımının artması ve tüketici bilincinin gelişmesiyle birlikte "Yeşil Pazar"dan pay almak isteyen tekstil firmaları için de fırsat doğmuştur. Sürdürülebilir tekstilde Mevcut En İyi Teknikler'in (MET-BAT) kullanılması, üretim aşamasında tasarruf sağladığı için maliyetleri de düşürür. Uluslararası Tekstil Makinaları Fuarı (ITMA) gibi etkinliklerde firmalar, maliyeti düşürürken tasarruf da sağlayabilecekleri tekstil makinelerine ulaşabilmektedirler.

Sürdürülebilir Tekstilde Kalite Kontrol Nasıl Sağlanır?

yesilyama.com'un kurucusu ve tekstil mühendisi olan İrem Yanpar Coşdan, tekstil sektörünün en kirletici sektörler arasında 2. sırada yer aldığını dile getiriyor. Sürdürülebilir tekstilde kalite kontrolün genel amacı kârlılığı ve verimi en üst düzeyde tutmaktır. Bu kapsamda ürün tasarımının geliştirilmesi, üretim ve işletme maliyetlerinin azaltılması, personel motivasyonunun arttırılması, müşteri memnuniyetsizliğinin azaltılması ve haklı rekabet ortamının oluşturulması gibi kalite kontrol amaçları gözetilir. Sürdürülebilir tekstilde kalite kontrolünü etkileyen faktörler arasında ham madde, üretim yöntemleri, kullanılan teknoloji, insan gücü, mali imkânlar ve eğitim durumu gibi sınıflandırmalar yapılır. Tekstilde kalite kontrol yöntemleri olarak test, muayene, istatistiksel kalite ve proses başlıkları altında işlemler gerçekleştirilir. Sürdürülebilir tekstil için firmaların kanıt sunarak belli standartları karşılamaları gerekir.

Sürdürülebilir Tekstil Standartları Nelerdir?

Bir tekstil firmasının "Biz sürdürülebilir bir markayız." diyebilmesi için belli standartları karşılaması ve kanıtlarla bu iddasını belgelemesi gerekir. Ekolojik ve sosyal açıdan sürdürülebilirliği kanıtlayan belli başlı standart ve sertifikalar vardır. Bu konuda değerlendirmeyi sağlayan birçok kurum bulunmakta. Dünya çapındaki belli başlı sertifikasyon sistemlerinden bazıları ise şöyle:

• C2C (Cradle to Cradle): California merkezli bir kuruluş olan Cradle to Cradle, firmaları istenilen koşulları sağlamasına göre "Temel, Bronz, Gümüş, Altın, Platin" olarak derecelendiriyor. Derecelendirmeler malzemelerin sağlık ve ekolojik açıdan kullanımı, geri dönüşüme imkân sağlaması, karbon yönetimi, su yönetimi ve biyoçeşitlilik vb. kriterlere göre yapılıyor.
• SAC (The Sustainable Apparel Coalition): Kâr amacı gütmeyen bir topluluk olan SAC bünyesinde Türkiye'den İSKO dahil Amerika Çevre Koruma İdaresi, tekstil firmaları, ticari birlikler ve akademik kuruluşlardan oluşan üyeler bulunuyor. Higg Index adı altında standardize edilmiş araçlar yoluyla tekstil firmalarının sürdürülebilirlik performanslarının ölçümlemesini yapıyorlar.
• OEKO-TEX: STeP, Made in Green, Eco Passport ve Detox to Zero olmak üzere 4 aşamalı bir sertifikasyon sistemini kapsıyor.
• TEXTILE EXCHANGE: Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Textile Exhange, tekstil sektörünü sürdürülebilir kılmak için çeşitli kategorilerde standartlar sunuyor. 
• GOTS (Global Organic Textile Standart): Son tüketiciyi bilgilendirme amacı güden GOTS, sadece %70 ve daha fazla oranda organik materyal kullanan ürünlere veriliyor.

Sürdürülebilir Tekstilde Kalite Kontrolün Önemi Nedir?

Sürdürülebilir tekstilde kalite kontrolün sağlanması ürünlerin belli başlı standartları karşılaması, istenilen performansın alınması, müşteri beklenti ve memnuniyeti açısından önemlidir. Tekstil firmalarının verimliliğini ve kârlılığını arttıran kalite kontrol çalışmaları; ürünlerin beğenilmeyerek iade edilmesi, dışarıdan ekstra kalite kontrol hizmetinin alınarak maliyetin artması, firma ve marka algısının değersizleşmesi, düşük motivasyonlu çalışanların olması dolayısıyla iş veriminin düşmesi, hatalı ürünlerin piyasadan geri toplanması ve ürün teslimatında gecikme gibi riskleri ortadan kaldırır. Sürdürülebilir tekstilde yapılan kalite kontrol çalışmaları ile ekolojik performansların iyileştirilmesi, markaların popülaritesini arttırırken son tüketici ile kurulan güven bağını da güçlendirir. Üretim zincirinde gelişmiş teknolojinin kullanılması maliyetleri düşürür. Sürdürülebilir tekstilde kalite kontrol çalışmaları, ürün yaşam döngüsü değerlendirmelerini olumlu yönde etkiler. Günümüzde kalite kontrol çalışmalarından en yüksek verimi alabilmek için  yapay zekâ ve derin öğrenmeden de faydalanılmaktadır. Hatta bu konuda Hong Kong Politeknik Üniversitesi (PolyU), tekstil sektöründeki kalite kontrol hatalarını %90 oranında azaltan ve işgücünden tasarruf sağlayan yapay zekâ temelli WiseEye adlı bir sistem geliştirdi. Peki sürdürülebilir tekstilde başarılı bir marka olmak için izlemeniz gereken altın kurallar nelerdir?

• İş süreçlerini iyi yöneterek sorunlara anında müdahale edin.
• Rakiplerinizi takip ederek bir adım öne geçmek için farklı stratejiler uygulayın.
• Ürün yelpazenizi güncelleyerek çeşitlilik sunun.
• Tüketici trendlerini gözlemleyerek talep ve beklentilere yönelik üretim yapın.
• Yeni pazar araştırmaları yaparak alternatifler üzerinde çalışın.
• Ekolojik temelli üretim yaparak çevreci uygulamalar gerçekleştirin.
• İnovatif ürünlerle firmanızın farklılaşmasını sağlayın.
• Maliyet analizlerinizi doğru yaparak riskleri azaltırken kâr oranlarınızı yükseltin.
• Uzun vadeli stratejiler geliştirerek zor dönemleri başarıyla aşın.
• Çalışanlarınızı mutlu edin. Bu verimliliği arttırırken işletmenizin devamlılığına da katkı sağlayacaktır.