Teknik Tekstil ve Kullanım Alanları

‘Teknik Tekstil’ en temel tanımıyla; estetik ve dekoratif özelliklerden ziyade, fonksiyonel amaçla üretilen tekstil malzemelerini ve ürünlerini ifade eder. Teknik tekstil terimi günlük hayatımızda çok bilinmese de teknik tekstil ürünleri günlük hayatımızın birçok alanında yer alır.

Teknik tekstiller, bir üründe veya yalnız başına, spesifik bir özelliği yerine getirmek amacıyla kullanılırlar. Teknik tekstil ürünler, yüksek performanslı ürünlerdir. Hava şartlarına, kimyasallara vb şartlara karşı dirençli; yüksek mukavemet, yanmazlık gibi üstün performanslara sahip ürünlerdir. Bu sebeple de kullanıcı teknik tekstil bir ürünü her zaman yalnız başına kullanmaz; bazen de başka bir malzemenin üretiminde, o malzemenin parçası olarak kullanır.

Teknik Tekstiller Hangi Malzemelerden Üretilirler?

Teknik tekstiller; polipropilen, polyester, viskon, naylon, cam, pamuk ve aramitten üretilirler.

Bunların yanı sıra jüt, keten, kenevir, hindistan cevizi, kenaf, rami, alpaka gibi doğal ve saf elyaflar da teknik tekstil üretiminde kullanılmaktadır.

Özellikle otomotiv, inşaat, havacılık ve ambalaj endüstrilerinde elyaf takviyeli kompozitler olarak teknik tekstillerde kullanımının öneminin giderek artmasının başlıca nedeni sentetik olan elyafa göre daha iyi gerilme mukavemeti sunması ve ayrıca yenilenebilir doğal malzemelerden elde edilmesidir.

Teknik tekstillerin üretim alanları içerisinde en hızlı gelişen alan ise dokusuz (nonwoven) yüzeylerdir. Dokusuz yüzeyler (nonwoven) ürünleri; iplik haline dönüştürülmemiş elyafın, bazı yöntemler kullanılarak birbirine tutturulması ile oluşturulmuş dokusuz yüzey ürünleridir.  

Günümüzde teknik tekstillerin çok çeşitli kullanım alanları bulunmaktadır. Bu alanlar 12 başlık altında toplanmaktadır. 

Teknik Tekstillerin Kullanım Alanları:

1. Tarım / Zirai Teknik Tekstilleri (Agrotech): 

Son yıllarda tarım teknik tekstillerine olan talep oldukça artmıştır. Özellikle iklim şartlarının etkili olduğu tarım, hayvancılık, balıkçılık, peyzaj gibi alanlarda, tarım teknik tekstil ürünleri kullanımının verimliliği arttırması, bu ürünlere olan talebi de arttırmıştır.

 Tarım teknik tekstillerine örnek olarak, tarım ürünleri yetiştiriciliğinde, hayvancılıkta, balıkçılıkta, peyzajda kullanılan tekstiller verilebilir. 

Tarımda; tarımsal ürünlerin yetiştirilmesi sürecinde ürünleri, olumsuz hava koşullarından, zararlı böceklerden korumak üzere, örme ve dokuma yüzeylerden üretilmiş tarım teknik tekstillerini örnek verebiliriz. Aynı şekilde ürünlerin toplanması, saklanması süreçlerinde de bu teknik tekstiller kullanılmaktadır. Tarım teknik tekstil ürünlerinin kullanımı, tarım faaliyetlerindeki verimi ve kaliteyi de arttırmaktadır.

Tarımda kullanılan teknik tekstiller:

• Toprağı iklim şartlarından korumak için kullanılan malçlama örtüsü,

• Bio-rolls gibi erozyonu önleme amaçlı kullanılan biyolojik sargılar,

• Kök toplama ağları,

• Yeşillendirme keçeleri,

• Yabani ottan koruma kaplamaları,

• Tarım fileleri,

• Çim güçlendirme ve koruma ağları,

• Ürün toplama, paketleme ve taşıma amacıyla kullanılan teknik tekstilleri içerir. 

Hayvancılıkta, iklim şartlarına göre, hayvanları koruyup verimliliği artırmaya yönelik kullanılan tente vb koruyucu tekstiller; balıkçılıkta ise ağlar ve halatlar teknik tekstil ürünlere örnek verilebilir.

2. Bina ve İnşaat Teknik Tekstilleri (Buildtech):

Bina yapımında, inşaat alanında kullanılan teknik tekstillerdir. Çatı kaplamada kullanılan tekstiller, ses ve ısı yalıtımında kullanılan tekstiller, yüksek kaliteli duvar kağıtları, zemin stabilizasyonunda kullanılan tekstiller, inşaat teknik tekstillerinin bir kısmıdır.

3. Giyim Teknik Tekstilleri (Clothtech):

Giyim teknik tekstilleri, teknik tekstil sektörünün önemli bir bölümünü oluşturur. Giyim teknik tekstilleri ürüne, kullanım hedeflerini iyileştiren işlevsel özellikler kazandırır. Giyim teknik tekstilinde kullanılan bu ürünlere örnek olarak; ayakkabı astarı, ayakkabı bağcığı, vatka, fermuar, cırt cırtlar, tela bezleri gibi işlevsel özellikleri bulunan ürünler verilebilir.

4. Ev Teknik Tekstilleri (Hometech):

Ev teknik tekstilleri; ev mobilyalarında ve giyimde kullanılan tekstillerdir. Ev teknik tekstilleri, iç dekorasyonda, mobilyada, halılarda, duvar kaplamalarında yaygın olarak kullanılır. Ev teknik tekstilleri ürünlerinin üretiminde hem doğal hem de sentetik lifler kullanılır.

5. Jeolojik Teknik Tekstilleri (Geotech):

Jeolojik teknik tekstiller; toprak, kaya, zemin çalışmaları ve benzeri konulardaki jeolojik çalışmalarda kullanılan tekstilleri ifade etmek için kullanılır. Jeolojik teknik tekstiller geçirgen kumaş, dokuma veya dokuma olmayan sentetik tekstillerdir.

Jeolojik teknik tekstiller özellikle yoğun olarak yol yapım çalışmalarında kullanılır. Yolun ömrünü uzatarak yol bakım maliyetlerinin azalmasını sağlar. Jeolojik teknik tekstiller, tasarlanmış yolun yapısını ve yük taşıma kapasitesini arttırır. Böylelikle jeolojik teknik tekstiller kullanılarak yapılan yollarda çukur oluşumu, yüzey çatlakları önlenmiş olur. 

Demir yolu yapımında kullanılan jeolojik tekstiller toprak ve balast zemin arasında ayırıcı bir görev üstlenir. Bu şekilde trenden gelen basıncın ve titremenin etkisiyle alt zemin boşluklara, balast taşlarının da toprak alt zemine ilerlemesi engellenir.

Jeolojik teknik tekstillerin kullanıldığı alanlardan biri de nehir kanalı ve kıyı çalışmalarıdır. Bu bölgelerde erozyonu önlemeye yönelik ürünler kullanılır. Bu ürünlerin çürümeye dayanıklı polipropilen den yapılmış olması, yüksek çekme mukavemeti, delinme direnci, yırtılma direnci gibi özellikleri bu kumaşları erozyon kontrol sistemleri için ideal bir filtre ürün haline getirmiştir.

Jeolojik teknik tekstiller aynı zamanda inşaat ve toprak işlerinde drenaj için yaygın olarak kullanılmaktadır. Spor sahalarda ise çim uygulaması yapılırken sentetik drenaj kum profilinin altına uygulanır. Aynı şekilde doğal çim uygulamalarında ise bu tekstiller, drenajı sağlaması amacıyla kum profilinin altına uygulanmaktadır.

6. Hijyen ve Tıbbi Teknik Tekstiller (Medtech):

Bu alanda kullanılan tekstiller tıbbi ve hijyen alanında kullanılmak üzere üretilmiş ürünlerdir. Dünyada hijyen ve tıbbi bakım ürünlerine olan talebin artması, bu alanda Hijyen ve tıbbi teknik tekstil ürünleri, teknik tekstiller arasında hızlı bir büyüme gösteren, geniş ürün yelpazesine sahip alanlardandır. 

Hijyen ve Tıbbi Teknik Tekstiller dört gruba ayrılırlar. Bunlar:

1. Sağlık ve Hijyen Materyalleri

• Ameliyat elbiseleri

• Tek kullanımlık hijyen ürünleri; ıslak mendiller, maskeler vb.

• Hijyenik Pedler

• Su geçirmez yatak kılıfları vb.

 

2. Vücut İçine Yerleştirilemeyen (İmplante Edilemeyen) Materyaller

• Yara sargıları

• Bandajlar

• Plasterler

• Gazlı bezler

• Tamponlar vb.

 

3. Vücut İçine Yerleştirilen (İmplant Edilen) Materyaller

• Ameliyat iplikleri

• Yumuşak doku implantları

• Ortopedik implantlar

• Kardiyovasküler implantlar 

 

4. Ekstrakorporeal Cihazlar

Yapay böbrek, yapay karaciğer, mekanik akciğer cihazları

 

7. Endüstriyel Teknik Tekstiller (Indutech):

Endüstriyel teknik tekstiller, önceleri teknik tekstillerin tamamını tanımlamak için kullanılan bir terimken, sağlık, spor vb alanlarda da teknik tekstillerin kullanılmaya başlamasıyla, teknik tekstillerin bir alt dalı haline gelmiştir.

Adından da anlaşılacağı üzere endüstriyel teknik tekstiller, endüstriyel işlemlerde kullanılan ürünleri kapsamaktadır. Taşıma bantları, filtreler, aşındırma bantları, contalar, temizlik bezleri, sızdırmazlık elemanları gibi teknik tekstilleri kapsar.

8. Sportif Teknik Tekstiller (Sportech):

Sportif teknik tekstiller, spor faaliyetlerinde kullanılan teknik tekstilleri ifade eder.

Günümüzde sportif faaliyetlerin önem kazanması ve bu alanda kullanılan malzemelerin performans üzerinde etkileri, spor tekstillerine olan ilgiyi ve ihtiyacı artırmıştır.

Sportif tekstiller; hava şartlarına göre hazırlanan sportif kıyafetler, sürtünmeyi azaltıp, hızı arttırmaya yönelik tasarlanmış yüzücü mayoları, kayak giysileri gibi tekstillerden; sörf ekipmanları, golf sopası, tenis raketi, futbol topu, tenis topu vb kompozitlerin de kullanıldığı birçok ürün grubunu da kapsar.

Spor tekstilleri aynı zamanda günlük kullanıma yönelik spor teknik tekstil ürünlerini de kapsamaktadır.

9. Taşımacılık Teknik Tekstilleri (Mobiltech):

Kara, hava, deniz ve demiryolu tüm taşıt tekstillerini kapsayan teknik tekstillerdir. 

Taşımacılık, teknik tekstillerin oldukça sık kullanıldığı alanlardandır. Taşımacılık teknik tekstilleri aracın, izolasyon, filtreleme gibi işlevlerinin yanında araç içi konforu sağlamada da önemli bir rol oynar.

Araçlarda kullanılan teknik tekstiller şunlardır:

• Emniyet kemeri,

• Hava yastıkları,

• Koltuk kumaşları,

• Koltuk kılıfları,

• Filtreler, hortumlar, halatlar, kayışlar

• Kord bezi,

• Halı tabanları,

• Araç iç ve dış aksesuarları,

• Kompozitler,

10. Ekolojik Teknik Tekstiller (Ekotech):

Ekolojik teknik tekstiller çevrenin korunması amaçlı üretilen teknik tekstillerdir. Çevre dostu bu tekstiller ekolojik dengeyi bozmadan, çevre sağlığına ve insan sağlığına zarar vermeden üretilebilen, kullanılabilen ürünlerdir. Bu ekolojik tekstil ürünleri insan ve çevre sağlığına zarar vermeden geri dönüşüme de sokulabilen ürünlerdir.

Son yıllarda çevre bilincinin artmasıyla, çevreye ve insana zarar vermeyen bu ekolojik ürünlere olan talebi de arttırmıştır.

Ekolojik tekstillerin uygulama alanları:

• Çevre koruma

• Egzoz havası

• Atık su filtrasyonu

• Toz toplama

• Yağ ve yakıt emici

• Gaz ve kötü koku giderme

• Atık bertarafı

• Geri dönüşüm

11. Ambalaj Teknik Tekstilleri ( Packtech):

Teknik tekstillerin önemli alt dallarından biri de ambalaj teknik tekstilleridir. Ambalaj teknik tekstilleri endüstriyel, tarımsal vb ürünlerin taşınması, depolanması ve saklanması aşamalarında önemli bir rol oynar.

Ambalaj teknik tekstilleri; endüstriyel ürünlerin paketlenmesi için kullanılan polimer içerikli torbalardan, gıda saklama ambalajlarına, çay torbalarına, jüt çuvallara kadar uzanan ürünlerdir.

Son yıllarda plastik ambalaj yerine tekstil ambalajlarına olan talep hızla artmaktadır. Bu da ambalaj teknik tekstili ürünlerindeki çeşitliliğin ve ürünlerin özelliklerinin gelişmesini sağlamıştır. Yani artık ambalaj yırtılmaya karşı dayanıklı ambalaj tekstillerinin yanında çevre dostu biyolojik olarak parçalanabilen ürün çözümleri sunuyor.

12. Koruyucu Teknik Tekstiller (Ptotech):

Koruyucu teknik tekstiller, özellikle riskli meslek gruplarında çalışan personellerin can güvenliğini korumaya yönelik giysilerin imalatında kullanılan tekstil ürünlerini ve ilgili malzemeleri içerir. Koruyucu tekstillerin uygulama alanları:

• Endüstriyel eldivenler, 

• Yüksek irtifa giyimleri, 

• Kimyasal koruyucu giysiler, 

• Görünürlüğü yüksek giysiler,

• Balistik koruyucu giysiler

• Yangın koruyucu giysiler