ŞIK SPOR MODA AKIMININ KÖKENLERİ

BİR MODA TARİH DERSİ...

Tüm dünya şık spor modasına (athleisure) kapılmış gibi görünüyor. Her yanımızı Lululemon yoga taytları, Yeezy spor ayakkabıları, Nike spor sutyenleri ve Outdoor Voices egzersiz elbiseleri sardı. Uzmanlar $300 milyar dolarlık uluslararası bir endüstri olduğunu söylüyor ve bu akım neredeyse herkese yayıldığı için önümüzde yıllarda da sektörün büyümesi bekleniyor. Harper’s Bazaar Eylül 2016 sayısında Lisa Armstrong’un yazdığı gibi “Modanın romantikleri, bohemleri ve gösteriş bağımlıları bile bu şık spor giyimine kanmış durumda”.

Peki ama neden? Bir açıdan bilim nedeniyle. Günümüzde tasarımcılar, günlük kullanım için rahat ve pratik hale gelen kolay yıkanan ve teri uzaklaştıran malzemelere erişebiliyor. Bu durum farklı etkinliklerde ve farklı yerlerde giyilebilen modaya değer veren toplumlar için büyük haber. Günümüzde tasarımcıları da akımı benimsedi ve uygulamaya başladı; böylelikle kendi şık spor giyim koleksiyonlarını yapmaya (Adidas ile Stella McCartney ya da Tory Sport koleksiyonunu başlatan Tory Burch gibi gibi) veya normal koleksiyonlarına şık spor giyimi eklemeye başladılar. Ünlüler de tüketicilere kendi şık spor giyim versiyonlarını sunmak için markalarla partnerlik kurmaya başladı. (Kate Hudson Fabletics’i kurdu, Beyoncé Ivy Park’ı bizlere sundu ve Rihanna da Fenty Puma ile işbirliği yapıyor.)

Ancak işin içinde bilim ve kumaştan daha fazlası var. Kadınlar başta olmak üzere değişen ihtiyaçlar ve istekler de önemli bir rol oynuyor.

Görsel Kaynak: Christian Vierig/Getty Images

ŞIK SPOR GİYİM NEDİR?

Şık spor giyim aslında “spor giyim” ve “şıklığı” bir araya getiriyor. 1979 yılının başlarında bu terim, atletik görünmek isteyenler için tasarlanan parçaları ve ayakkabıları tanımlamak için Nation’s Business dergisinin bir sayısında kullanıldı. Yaklaşık yirmi yıl sonra 1997 yılında ise Women’s Wear Daily dergisi şık spor ayakkabıları “kanvas ya da süet gibi performans sergilemek için olmayan stil” olarak tanımladı. Şık spor giyime dair etken dönemde sunulan bu tanımlara dair kilit fikirler, bu stillerin antrenmanda giyilen parçalar olmak yerine egzersizde giyilen parçalara benzemesidir. Bu tanımlar günümüzdeki yorumlamadan farklılık gösteriyor. Merriam-Webster sözlüğü bu terimi 2016 yılında “egzersiz ve genel kullanımda giyilmek için tasarlanmış günlük kıyafetler” tanımlıya sözlüğe ekledi. Şık spor giyim sadece egzersiz kıyafetlerinin görüntüsü taklit etmiyor aynı zamanda ikili bir amaca da hizmet ediyordu.

“SPOR GİYİMDEN” “ŞIK SPOR GİYİME”

Bugün bildiğimiz şekliyle şık spor giyim, yüz yıllık Amerikan spor giyiminde konforu vurgulayan ve gelişmiş sentetik ipliklerin kullanılması izin veren teknolojiden faydalanarak kendi benzersiz trendine evrimleşti. Yüz yıl önce insanlar katıldıkları etkinliklere göre giyiniyordu ancak modern şık spor giyim, dolaplarında herkese uyan tek bir şey yaklaşımını isteyen kişilere hitap ediyor: İşlerimi hallettikten sonra spora gitmek istediğimde ne giyebilirim? Temelde Amerikan modası spor odaklı (ya da spor görünme odaklı) hale geldi ve geliştikçe de moda endüstrisi tüketicilerin taleplerine cevap vermeye başladı. 

19. yüzyılın sonundaki ve 20. yüzyıldaki spor giyim, sporcular ve izleyiciler tarafından giyilen ürünler için kullanılıyordu. Bu kıyafetler bisiklete binen, tenis oynayan ve gece kulüplerinde dans eden kadınların daha aktif yaşam tarzına uymak için üretildiler. Bu tür kıyafetler örgü ya da trikodan yapılıyordu ve serbest hareket etme imkanı için kolları ve bacakları açıkta bırakıyordu. Dikkate değer spor giyim tasarımcılarından biri ilk defa 1921 yılı Wimbledon maçlarında tenis süper yıldızı Suzanne Lenglen tarafından giyilen tenis eteğini tasarlayan Parisli Jean Patou’ydu. Sahada ve saha dışında giydiği spor elbise, hırka ve çoraplar, spor giyimin Avrupa’da popülerleşmesine yardımcı oldu. 1926 yılında Vogue şu cümleleri yayınladı. “Paris’te günlük giyim modasının dörtte üçü spor türünden oluşuyor. Basit, pratik ve gençlik dolu; spor dışında günlük hayatta, tatil giyiminde ve seyahatlerde etkileri daha da fazla hissediliyor.”

Gabrielle “Coco” Chanel gibi diğer Parisli tasarımcılar spor giyim tasarımlarıyla tanınsalar da kaliteyi vurgulayan couture yapısından asla şaşmadılar. Bunun yerine spor giyimin kolaylığını ve basitliğini ortaya koyanlar Amerikan tasarımcılardı. Claire McCardell ve Bonnie Cashin gibi tasarımcılar Amerikan moda endüstrisinin Fransız couture tasarımlarının gölgesinden çıkarak daha gündelik giyim yaklaşımını desteklemesine yardımcı oldu. Bu tasarımlar pratikliği ve modanın demokratikleşmesini vurguluyordu. Aynı zamanda en başarılı ve tanınan spor giyim tasarımcılarının kadın olduğunu belirtmek de önemli. Bunun nedeni diğer kadınların ihtiyaçlarını anlayarak kendi değerlerini tasarımlarına yansıtmaları olabilir. 1940larda McCardell, Amerikan spor giyimi estetiğine iyi bir örnek oluşturuyor. Mayoları, günlük elbiseleri, spor elbiseleri ve diğer imza parçaları günümüzde şık spor giyimin işlevsellik, yumuşak yapı ve faydalı kumaşlar gibi tüm özelliklerini barındırıyordu. Benzer şekilde Cashin ayrı parçaları birlikte kullanarak, büyük cepler ve faydalı bitirişlerle kıyafetlerinde pratikliği destekledi. Daha sonra 1980lerde geldiğimizde Donna Karan etkili “Yedi Kolay Parça” ürünlerini tanıtınca değiştirilebilir ve basit dolapları vurguladı.

Yirminci yüzyılın sonlarına doğru giyilen kıyafetlerin çoğu spor giyimden oluşuyordu. Ama daha fazla günlük kıyafetin bu noktada artık etkili olmamasından dolayı moda değişiyordu. Aslında skandal derecede günlük bir şeyi alıp onu son moda haline getirmek modanın doğasında var. Örneğin günümüzde moda olan erkek takım elbiseleri, eskiden en yakın durumlarda giyilen ve asla resmi bir elbise olmayan düz kısa ceketten gelmektedir. Moda sistemine özgü bir yaklaşımla spor aktiviteleri için yapılan kıyafet fikri, insanların hem spor salonunda hem de işlerini halletmede giyebileceği kadar günlük ama şık olduğu için modada uygun karşılanmıştır.

Spor giyimi kabul eden kişi sayısı arttıkça bu yeni nesil çok amaçlı modayı kendisinden önce gelenlerden ayırmak için yeni bir terime ihtiyaç duyuluyordu. İşte şık spor giyim bu noktada devreye giriyor. Vogue dergisinin 1989 sayısı tasarımcı ve spor markalarının “vücudu saran spor kıyafetleri” “sadece egzersiz için olmayan yeni bir ‘şık spor giyim’ kategorisi” iddiasında bulunduğunda günlük giyim olarak fitness modasının kullanımı tartışılmıştır. 1994 yılında aynı dergi  şunları da söyledi: “fitness devrimi sadece daha iyi görünen ve daha iyi performans gösteren antrenman giyimini yapmıyor, aynı zamanda spor salonu, yürüyüş yolları dışında sokaklarda ve son zamanlarda podyumda boy gösteren spor ekipmanlarını yapıyor.”

Görsel Kaynak: Hulton Archive/Getty Images

TEKSTİL TEKNOLOJİSİ

Günümüzdeki şık spor giyimi geçmiştekilerden ayıran teknoloji. Günümüzde bildiğiniz şık spor giyim, tekstil bilimindeki gelişmelerin kumaş performansının artmasına izin vermesi sonucunda gelişti. Likra 1958 yılında keşfedilerek tasarımcıların kumaşın kendisinden gelen esnekliğini kullanmasına izin verdi. 1986 yılında Women’s Wear Daily “aşırı yumuşak, kuru ve rahat” olarak tanımladığı yeni Du Pont Dacron kumaşın şık spor giyim pazarında kullanılmak için sunulacağını bildirdi. Daha yakın zamanda ise Gore-tex® kıyafetlerin spor için tasarlandığı belli olmadan hem su geçirmez hem de nefes alabilir olmasına izin verdi. Kumaşlarla yapılan bu deneyler günümüzde de devam ediyor ve şık spor giyim tasarımda değişiklikler olmasını zorunlu kılıyor. Son yıllarda tekstille ilgilenen bilim insanları vücut sıcaklığına tepki verebilen kumaş geliştirdiler. Şık spor giyimin kendi işlevlerini ve modasını yansıtan yenilik ve tasarım arasındaki mutlak uyum.

ŞIK SPOR GİYİMİN GELECEĞİ

2018 ve 2019 yıllarında şık spor giyim satışları geçtiğimiz 5 yıl kadar hızlı artış göstermese de bu durum piyasanın öldüğü anlamına gelmiyor. Şık spor giyim satışları artmaya devam etse de çift haneli büyüme günleri geride kalmış olabilir. Vogue Business dergisine göre markalar, iş yerine uygun farklı kesimlere odaklanarak yeni müşteriler çekmeyi umut ediyor. Markalar spor salonu ve iş yerine uygun kıyafetlerin arasını bulan daha bol stillerle daha yaşlı jenerasyona hitap etmeyi umut ediyor. Pazar esnek taytlara doymuş olsa da ayakkabı alanında büyük büyüme fırsatları var. Forbes spor ayakkabıların 2021 yılında ABD’deki en büyük ayakkabı kategorisi haline gelerek topuklu ayakkabıların yerini alacağını öne sürüyor. Geçen seneki çirkin spor ayakkabıları modası herhangi bir gösterge olarak kabul edilirse talebin performans ayakkabıları olmadığı görülebilir. Bunun yerine pazar, yeniden gerçek performans ekipmanları yerine aktif yaşamdan ilham alan kıyafetlere doğru kayıyor.  Olay baştan ayağa konfor ve çeşitlilikle ilgili.

Piyasa büyümeye devam ettikçe hem büyük şirketler hem de daha küçük yeni şirketler sundukları şık spor giyimi seçeneklerini genişletmeye devam edecekler. Girlfriend Collective, Woneve Onzie gibi markalar şık spor giyimin sağlık ve iyiliği vurgulayarak toplumla bağlanmasına odaklanarak Lululemon, Athleta ve Adidas gibi markalarla birlikte başarı yaşıyor. (Girlfriend Collective ise aynı zamanda ürünleri üretirken geri dönüştürülmüş su şişeleri kullanarak daha sürdürülebilir seçenekleri sunarak yenilik yapıyor.) Tüm bunlar şık spor giyimin kalıcı olacağını gösteriyor.

 

 

Kaynak: Tıklayınız