SÜRDÜRÜLEBİLİR MALZEMELERİN GELECEĞİ

Moda ve güzellik alanlarında sürdürülebilirlik artan derecede öncelik haline geldiği için çevresel ayak izini azaltmak isteyen farklı markalar minimal ekolojik etkisi olan malzemelerin peşine düştü. “Sürdürülebilir Malzemelerin Geleceği”nde, daha aydınlık bir geleceğin yolunu yapabilecek yenilikleri keşfediyoruz.

1940'lı yıllarda Rocky Dağlarının doğusunda yaşayan bir çocuk olsaydınız, okuldan sonra vaktinizin bir bölümünü yol kenarlarında yetişen ve bir çanta dolusu otun 15 sente satıldığı yabani ipek otu bitkisi alanlarında geçirebilirdiniz. Bu bitki, can yelekleri için dolgu malzemesi olarak kullanılan su üzerinde yüzen ipeksi lifleri nedeniyle 2. Dünya Savaşı sırasında ABD için değerliydi.

Lifin çekici geçmişine rağmen, savaştan sonra kullanımı azaldı ve bu bitki yeninden halk arasındaki sinir bozucu ot statüsünü geri kazandı. İpek otuna karşı böyle bir tavrın olmasının birkaç nedeni var: Bunlardan biri Kanada’dan Meksika’ya göç eden monark adı verilen ikonik turuncu kelebek türünün yaşam döngüsünde destekleyici bir rol oynaması. Diğeri ise ipek otunun havının malzeme açısından ele alınmayan önemli bir potansiyelinin olması.

Tekstil sanatçısı Alayna Rasile, “tüm bu harika özelliklere sahip” diyor. “Yüzüyor, gerçekten sıcak, parlak, aşırı hafif ve hipoalerjenik.”

Rasile Charlotte Sullivan ile partnerlik kuran işbirliğiyle idare edilen malzeme araştırma laboratuvarı May West’in kurucu ortağı. May West aracılığıyla, kuş tüyü gibi diğer yalıtım malzemelerine daha “sürdürülebilir” (ve vegan) bir alternatif olarak göz ardı edilen ipek otu havından üretilen yalıtımlı kıyafetler sunuyorlar - hatta belki de bu süreçte bazı kelebek yaşam alanlarını kurtarıyorlar.

İpek otu havının dönüşüm taraftarları ve kumaşçılar için neden bu kadar çekici olduğunu öğrenmek için okumaya devam edelim mi?

NE İŞE YARIYOR?

Rasile ilk olarak batmazlığı nedeniyle ipek otuna hayran oldu. “İplik haline getirdim, taşın çevresine sardım ve yüzebildiğini fark ettim. Sihir gibiydi!”.

Ama bu malzemeyi tekrar ele almasının nedeni lifin ısıl düzenleme özelliğiydi: ipek otu yünden altı kat daha sıcak tutuyordu. Birçok müşteri kürk ve kuş tüyü gibi malzemelerden uzaklaşmak istediklerini belirttikçe ipek otu havı gibi vegan seçenekler, petrol tabanlı veya kimyasal olarak yoğun olan sentetik malzemelere ihtiyaç duymadan “hayvanlar üzerinde denenmemiş” alternatifler sunmaya başladı. May West mevcut durumda ceketler ve paltolarda kullanılmak üzere ipek otu havı dolgu elyafı geliştirmek için çalışıyor.

Rasile ve Sullivan ipek otunun potansiyelini fark eden tek kişiler değil. Bu hikayeyi yazarken, yeni patentli yalıtım formülünde ipek otu malzemesini kullanan bir malzeme yenilik şirketiyle konuştum. Şirket daha sonra yazıda isminin açıklanmamasını istedi ve istenen özellikleri nedeniyle bu malzemenin daha da değerli hale gelebileceğini vurguladı.

ÇEVRE DOSTU SEÇENEK NASIL OLUYOR?

Bir şeyin bitkilerden yapılması gezegen için iyi olduğu anlamına gelmez. Ama söz konusu ipek otu olduğunda bitki için daha fazla talep yaratmak olumlu etkilere sahip olabilir. ABD Balık & Vahşi Yaşam Hizmetlerine göre ipek otu sayısının azalması monark kelebeği popülasyonunun azalmasının ana nedenlerinden biri; “mevcut durumda Batıdaki popülasyon 1980li yıllara göre %1 daha az”. Monark kelebekleri sadece ipek otu bitkilerinin üstüne yumurta bıraktığı ve larvaları da sadece bu bitkiyi yediği için bitkilerin azalması yaşam döngülerini doğrudan etkiliyor.

Monark kelebeğine benzeyen polen taşıyıcılar, gıda üretiminde kilit bir rol oynuyor; USDA’ya göre tarımsal üretimin üçte biri onlara bağlı. Rasile’e göre monark kelebekleri polen taşıyıcıları ve onların rollerini daha geniş açıdan düşünmek için faydalı birer sembol. 

“Tüm polen taşıyıcıları temsil eden biyolojik göstergeler. Bu nedenle May West’in polen taşıyıcıları destekleyen kapsamı tüm bunları “monark kelebeklerini koruyamazsak diğer tüm polen taşıyıcılar da mahvolur” olarak düşünüyor.”

Mevcut durumda birçok kişi ipek otuna zararlı bitki olarak bakıp bitkiyi biçiyor ya da tarlada veya yol kenarında çıkınca ilaçlıyor. Rasile’e göre bu bitki için bir piyasa oluşturmak sağlıklı monark kelebeği popülasyonunun korunmasını desteklemek için uygulanabilecek yöntemlerden birisi.

“Zarara yol açmayan birçok ipek otu var ancak bunlar değerli değil. Maalesef içinde yaşadığımız dünya bu şekilde: Eğer bir şeyin ticari değeri yoksa kimin umurunda?”

Şanslıyız ki ipek otu tohumlarından hav toplama işlemi monark kelebeklerinin beslenme ve üreme mevsiminden sonra gerçekleşiyor; bu nedenle ve havın toplanması kelebeklere zarar vermiyor. Ayrıca ipek otu yer altında yayılıyor; yani tohumların toplanması bitkinin kendisine bile zarar vermiyor.

NASIL ÜRETİLİYOR?

Şimdilik ipek otu genel olarak vahşi ortamda yetişiyor ve ticari yetiştirme oldukça nadir. May West, ipe kotunu Nebraska’da 2. Dünya Savaşına benzer toplama yöntemini kullanan ve vahşi ortamda yetişen bitkileri toplayan kişilere ödeme yapan iş ortağından alıyor.

Rasile’e göre “Genetik olarak farklı ürünler alıyorlar ve ekonomik olarak sıkıntıda olan alanlara gelir sağlıyorlar; bu harika.”

Vermont ve Quebec’te tekli ürün olarak ipek otu çiftliğini deneyen az sayıda kişi var. Bu denemeler özellikle çiftçilerin sadece ipek otu havı hasadı için çiftlik ekipmanlarını modifiye etmesiyle toplu olarak malzeme elde etmeyi kolaylaştırabilir. Rasile’ın da ifade ettiği sürece tekli ürün hasadı doğası gereği sürdürülemez bir uygulama olduğu için bu tür tedarik potansiyel olarak verimliliği arttırsa da ideal değil.

ZORLUKLAR NELER?

Bu kaynak elde etme yönteminin sonucu olarak May West ve ipek otu havını kıyafetlerinde kullanmak isteyen diğer markalar için ölçeklenebilir en büyük zorluklardan biri. 

Rasile şu şekilde açıklıyor: “Gerçekten büyük ölçekleme sağlayacak gerçek bir sistem yok. Eğer büyük olamazsa ucuz da olamaz.” 

Rasile çiftçilerin destekleyici para getiren ürün olarak görerek tarlalarının kenarında ipek otu yetiştirecekleri konusunda umutlu. (Bitkideki kimyasallar hayvanların çevresinde yetiştirmek için uygun olmasa da mısır ve soyanın olduğu alanlarda yetiştirilebilir.) Ayrıca yetiştiricilere daha da fazla değer katabilecek tohum havının yanı sıra bitkinin diğer bölümlerinin de farklı şekillerde kullanılabileceğini umut ediyor.

Rasile ve takımı, bazı ısıl işlem süreçlerinin havı parçalayarak dayanıklı olmasını etkilediği gibi malzemesinin farklı yanları üzerinde araştırma ve aşınma testi yapmaya devam ediyor. 

İPEKOTU İÇİN SIRADA NE VAR? 

Mevcut durumda May West ipek otunun kıyafet lifi olarak uygun olabileceğini detaylı olarak kanıtlamak için malzeme araştırması yapıyor.  Ancak diğer yerlerde devam eden bağımsız araştırmalar (adını vermek istemeyen malzeme yenilik şirketi) ve Rasile ve Sullivan bulgularını diğer kişilerle paylaştıkça endüstrinin malzemeye olan ilgisinin arttığını görmeye başlıyorlar.

Rasile lif sanatçıları, küçük markalar ya da yatırımcıları gibi ilgilenen kişilerin ipek otunun yerden kaldırılmasına yardımcı olmak için kaynaklarını bir havuzda toplayacağını umut ediyor.

“Bence birlik olur ve rekabet yerine iş birliği aşamasını yaşarsak, ipek otu ile etki yapacak kadar ilgi çekebiliriz. Hepsini birlikte satın alırsak nasıl ölçekleyebileceğimizi de bulabiliriz.

 

 

Kaynak: Tıklayınız , Ana görsel kaynak: Nick Tenney/Courtesy of May West